Bu kavram, aynı frekansta çalışan birden fazla verici kullanarak radyo yayını kapsama alanının genişletilmesi tekniğine dayanıyor. Eşanlı yayın ile, radyo yayıncıları düşük güçlü banliyö istasyonlarını kullanarak bir kentsel alanı çevreleyip tüm piyasayı kapsayabilir. Bir hatta yerleştirilen eşanlı yayın vericileri, bir ana otoyolu, iki kent arasındaki nüfus koridorunu, veya belli bir dinleyici hizmet inceleme alanını kapsayabilir. Frekans güçlendiriciler, kapsama alanındaki önemli boşlukları doldurabilir.
Eşanlı yayın, kapsama alanını büyük oranda artırır. Eşanlı yayınla küçük istasyonlar birarada kullanılarak büyük ve bir güçlü kentsel istasyonunkinden daha geniş kapsama alanları oluşturulabilir.
Programların çeşitli frekanslarda eşanlı yayını marjinal sonuçlar verdi. Kapsama alanları arasında dolaşırken radyolarını ayarlamayı genellikle unutan dinleyicilere birden fazla ayar noktasının tanıtılması hem pahalı hem de kafa karıştırıcı. İzlenme oranı araştırmalarındaki değerlendirmelerde frekans ayar noktalarının kullanılması da önemli. Gerçekçi olmak gerekirse, insanların dinlemeye devam etmesini sağlamanın tek yolu, aynı frekanstaki kapsama alanları arasında fark etmeden dolaşmalarına imkan vermektir.
SynchroCast
Aynı frekansta birbirine yakın iki vericiyle yayın yapmak, örtüşme alanlarında ciddi alım sorunlarına yol açabilir. Başlangıçta iki yönlü radyo sistemlerinde kullanım için geliştirilen SynchroCast teknolojisi, son teknolojilerle GPS uydu alıcılarını ve hassas dijital gecikme yönetimini birleştirerek bu tip yayını mümkün kılıyor.
SynchroCast teknolojisi, kiralık T1/E1 devreleri, mikrodalga radyo hatları veya fiber optik bağlantılarıyla, çoğullamalı dijital stüdyo verici hatlarına (STL) uygulanabilir.
Tüm vericilerde, taşıyıcı frekans ve program sesi zamanlaması, GPS zamanlama standardına kilitlenerek, izleyicinin alıcısında istenmeyen bozulmalar azaltılabilir veya giderilebilir.
SynchroCast Uygulamaları
SynchroCast, istasyonun kapsama alanını genişletme, sinyalin ulaşamadığı engelli yerlere erişme, frekans kullanımını koruma amaçlarıyla uygulanabilir. Burada, bazı uygulama olanaklarından ve avantajlarından bahsedeceğiz.
Bir hedef piyasanın düşük güçlü istasyonlarla çevrelenmesi
Büyük kentsel istasyonlar tipik olarak şehir içindeki yüksek bir binaya veya bir anten parkına yerleştirilmiş bir anteni besleyen güçlü bir verici kullanırlar. Yüksek güçlü vericilerin işletimi ve kule kirası, istasyon sahipleri için önemli giderlerdir. Eşanlı sistemler, iki veya daha fazla düşük güçlü banliyö istasyonunun birlikte kullanımına imkan vererek, çok daha düşük işletim maliyetiyle, aynı genişlikte kentsel alanın kapsamasının yanında, banliyölere de erişim sağlar.
Eşanlı bir sistemi oluşturmaya uygun olan bir banliyö istasyonunun fiyatı, bir kentsel tesisinkinden çok daha az olabilir. Çoğu zaman bu istasyonlar, sektörün ağır toplarının sinyalleriyle rekabet edildiğinde, kàrlılıkta başa baş giderler. Eşanlı yayın, bu küçük tesislerin güçlenmesine fırsat vererek, rekabetçi konumlarını önemli oranda geliştirir. Her bir tesisin masrafı oldukça düşüktür ve eşanlı sistemlerin gelecekte yeniden satış değeri, onu oluşturan istasyonların fiyatından kat kat fazla olabilir.
Aynı frekansta tüm istasyonların sahibi olmak, kapsama alanını genişletmek için vericilerin birinde veya tümünde güç artırımlarına, ya da yönlü antenlerin kullanımına fırsat verir. Girişim potansiyeli aynı kişiye ait istasyonlar arasında olacağından, giderilmesi de kolay olur.
Kentlerarası seyahat koridorları
Tek bir verici, uzun seyahat koridorlarını kapsayamaz. Eşanlı yayın, eşgüdümlü verici istasyonlarının böyle bir koridora yerleştirilmesine imkan verir; böylece yolculuk edenler programları, alıcılarını yeniden ayarlamadan kesintisiz olarak dinleyebilirler.
Güçlendirici istasyonlar
Dağlar ve dik vadiler gibi arazi engelleri, bir yayıncının hizmet alanı içerisinde kapsanamayan, “gölge” tabir edilen alanlara neden olabilir. Geleneksel olarak bu sorun aynı frekansta güçlendirici istasyonlar veya farklı bir frekansta çevirici istasyonlar ekleyerek çözülür. Fakat çevirici istasyonlar kullanılabilen frekanslara bağımlıdır; güçlendirici istasyonlar ise çoğu durumda ana çeviricilerle istenmeyen girişim yaratabilirler. Böyle durumlarda eşanlı sistemler, güçlendirici istasyonların istenmeyen etkilerini gidermek için kullanılırken, işletmecilere tek bir frekansta yayın yapmanın avantajını kazandırırlar.
Avrupa’daki Uygulamalar
Avrupa’da eşanlı yayın için itici güç, frekans tasarrufudur. Çoğu Avrupalı yayıncı, farklı frekanslardaki vericiler ağıyla yayın yaparak, bölgesel veya ulusal alan kapsamadan zaten yararlanıyor. Özellikle kentsel alanlarda kullanılabilir frekans sayısı son derece sınırlı; bu da yetki verilebilecek istasyon sayısını kısıtlıyor.
Artan başka bir sorun, yayının dağlar ve tepelerce engellendiği alanlar, yani “gölgeler” olayı. Bir tekrarlayıcı veya tamamlayıcı verici gölge alanları kapsayabilse de, bu, son derece sınırlı bir havuzdan başka bir frekansın maliyetli kullanımını gerektirir. Eşanlı yayın, geniş alanları kapsama ve ilave frekans harcamadan bir vericinin ana bölgesindeki gölgeli alanları tamamlama imkanı verir. Bu, tüm ağda ihtiyaç duyulan toplam frekans sayısını önemli oranda azaltabilir ve belli bir coğrafi alana ek hizmetler sunma olanağı açar.
SynchroCast ve STL PLUS Sistemi
Harris’in eşanlı yayın teknolojisi SynchroCast, kiralık T1/E1 devrelerinde, mikrodalga radyo bağlantılarında ve fiber optik hatlarda kullanılabilen Intraplex STL PLUS dijital stüdyo verici bağlantısıyla birlikte çalışır. Intraplex STL PLUS çoğullama sistemi, program ses STL/TSL için çift yönlü iletim yolları, uzaktan kumanda ve LAN arabağlantısı için veri, bina dışı uzatmalar ve interkomlar için ses kanalları sunar: Hepsi tek bir dijital devrede, Intraplex STL PLUS, STL ve SynchroCast’e iletim yeteneği sağlar. Program sesi 15 kHz’lik bir stereo doğrusal sıkıştırmasız dijital sistemle vericiye ulaştırılır. Girişler ve çıkışlar analog veya AES/EBU olabilir. SynchroCast zaman sinyalleri, gidiş yönünde program sesine eşlik eder.
Opsiyonel bir TSL paketi, modülasyon monitöründen gelen anten alış sesi için uygun olan 15 kHz’lik bir stereo doğrusal sıkıştırmasız geri dönüş sesi yolu açar.
Eşanlı yayın sistemindeki bir veya daha fazla verici radyo alım bölgesinin dışında olacağından bu, vericinin gerçek yayın sesinin dinlenerek takip edilmesi için uygun bir yol sağlar. İki adet çift yönlü ses kanalı niteliğinde ses yolu da var: Birisi vericinin uzaktan denetimini ve geri dönüş uzaktan ölçümü için. Diğeri ise uzak verici noktasında bir EAS alıcıdan veya RPU donanımınından geri dönen ses için kullanılabilir.
Bir eşanlı yayın uygulaması için sistem gereksinimleri:
Her stüdyo-verici bağlantısı için bir Intraplex STL PLUS çoğullayıcı
Stüdyo için bir GPS alıcı, sistemdeki her verici için birer GPS alıcı
Stüdyo ve iki verici noktası için gereken dijital gecikme modüllerini, zamanlama iletim modüllerini ve GPS modüllerini içeren bir SynchroCast eşanlı yayın paketi.
Eşanlı Yayının Gelişimi
Eskiye bakış
Farklı frekanslar kullanarak birden fazla vericiden aynı programları yayınlayıp kapsama alanını artırma çabalarının başarısı oldukça sınırlı oldu. Kapsama alanındaki boşlukları doldurmak için çevirici kullanan istasyonlar için de aynı şey geçerli. Sürekli yayın başarılsa da, önemli bir unsur yayıncıların kontrolü dışında kaldı: Dinleyiciler.
Frekans ayar konumu listesi, dinleyicilerin kafasını karıştırır. Bu durumda istasyonun dinlenme oranı, dinleyicilerin bulundukları konuma göre radyolarını ayarlamayı hatırlatma yeteneklerine bağlıdır.
Günümüz radyo dinleyicilerinin yüksek bir yüzdesini oluşturan otomobil dinleyicileri için durum daha da karmaşık. Dinleyiciler bir vericinin kapsama alanından dışarı çıkıp radyolarını yeniden ayarlamayı unuttuklarında, dinleme oranından ve rekabetçi açıdan kaybolurlar.
Aynı frekanstan eşanlı yayın etkileri
Aynı frekansta, birbirine yakın iki vericiden aynı sinyalin yayınlanması, ardışık etki yaratır. Sinyalin çok daha güçlü (genellikle 6 dB veya üzeri) olduğu vericiye yakın olan dinleyiciler, FM alıcıların “yakalama etkisi” nedeniyle sadece yakın olan vericiyi duyarlar.
Ortalama sinyal alanlarında bulunan dinleyiciler, vericilerden birini duyarlar ve aralarında geçiş yapabilirler. Kenar bölgelerdeki eşit derecede sinyal alan yerlerde bulunan dinleyiciler ise, vericilerin kapsama alanlarının örtüşdüğü yerlerde ciddi alım sorunları yaşayabilirler.Eşanlı yayının etkin olarak çalışması için, her vericiden giden yayın sinyalinin alıcılara hassas bir şekilde denetlenen zamanda ulaşması gerekir. Stüdyodan ayrılan bir sinyal iki farklı yol üzerindeki iki gecikme etmenine maruz kalır: kontrolsüz stüdyo-verici bağlantı yolu gecikmesi ve vericiden alıcıya giden havadaki yolculuk süresi. Alıcıya giden her sinyalin varış zamanının önemli oranda farklılık gösterebilir olması, bozulma, yankı ve diğer istenmeyen etkilere neden olur. Ayrıca, her vericideki yerel osilatör frekansının az da olsa farklı olması, örtüşen alanda taşıyıcı frekanslar arasında faz hatalarına neden olur.
GPS uydu teknolojisi
Küresel Konumlama Sistemi (GPS) uydularındaki ilerleme, ilk olarak vericilerin eşzamanlaması için gerçekten etkin bir yöntem yarattı. Harris’in eşanlı yayın teknolojisi başlangıçta polis, yangın, acil servis haberleşmeleri gibi önemli bilgi trafiğini taşıyan mobil radyo sistemleri için geliştirildi ve düzenlendi. Bu tip uygulamaların FM radyo yayıncılığına yayılması, iki teknolojinin birleştirilmesiyle mümkün oldu: GPS uydu alıcılarının zamanlanması ve hassas, dijital gecikme.
Bir GPS alıcısı, eşanlı yayın sistemindeki her vericiye ve stüdyoya hassas zamanlama referansı sağlar. Stüdyoda, program sesiyle birlikte bir zamanlama sinyali, stüdyonun verici bağlantısı üzerinden her verici noktasına gönderilir. Vericide, SynchroCast gerçek yol gecikmesini belirlemek için stüdyodan alınan zamanlama referansıyla yerel zamanlama sinyallerini karşılaştırır.
Bu gecikme saptandıktan sonra, dijital gecikme modülleri hassas olarak denetlenebilen bir gecikme hesaplayıp başlatırlar, böylece iletilen ses sinyalleri tam ve doğru olarak düzenlenir. Ayrıca, tüm verici noktalarındaki GPS alıcıları her verici uyarıcısına aynı 10 MHz referans sinyalini sağlayarak, taşıyıcı frekanslarını uydudan sağlanan aynı zamanlama referansına kilitler.
Eşanlı bir yayın sisteminde her biri yerel olarak üretilen 19 kHz stereo pilot sinyali yayınlayan vericilerinin etkileri göz önünde bulundurulmalıdır. Stereo L-R sinyalinin doğru bir şekilde kodlanması, stereo pilot sinyalinin doğru alınmasına bağlıdır. Eşanlı bir yayın sisteminde verici taşıyıcı frekanslarının GPS’nin sağladığı bir referansa kilitlenmesi gerektiği gibi, stereo pilot sinyali de bir ana referansa kilitlenmelidir.
Başlangıç kurulumu ve düzenleme tamamlandıktan sonra, sistem otomatik olarak çalışır. Her bağlantının zamanlanmasını sürekli izleyerek, gerçek yol gecikmeleri değişse bile her vericiye giden toplam gecikmeyi sabit tutar. Bu, örneğin bir T1 devresi ağ kesilmeleri nedeniyle alternatif bir yola yeniden yönlendirilirse olur.